Câu Bị Động Trong Tiếng Anh Lớp 10: Hướng Dẫn Chi Tiết - Anh ngữ Oxford

Trang Chủ / Tin tức / Câu Bị Động Trong Tiếng Anh Lớp 10: Hướng Dẫn Chi Tiết

Ngữ pháp tiếng Anh là một hành trình thú vị, và câu bị động trong tiếng Anh lớp 10 là một trong những cột mốc quan trọng mà học sinh cần chinh phục. Đây không chỉ là một cấu trúc ngữ pháp cơ bản mà còn là công cụ mạnh mẽ giúp chúng ta diễn đạt ý tưởng một cách linh hoạt và chuyên nghiệp hơn. Việc nắm vững cấu trúc này sẽ mở ra cánh cửa để bạn hiểu sâu hơn về ngôn ngữ, từ đó tự tin sử dụng tiếng Anh trong học tập và giao tiếp hàng ngày.

Xem Nội Dung Bài Viết

Khái Niệm Tổng Quan Về Câu Bị Động

Định Nghĩa Câu Bị Động

Câu bị động (Passive Voice) là một dạng cấu trúc ngữ pháp trong tiếng Anh, nơi chủ thể của câu không phải là người hoặc vật thực hiện hành động, mà là đối tượng nhận hoặc chịu tác động của hành động đó. Nói cách khác, câu bị động tập trung vào hành động và đối tượng bị ảnh hưởng, thay vì người thực hiện hành động. Cấu trúc này đặc biệt hữu ích khi người thực hiện hành động không rõ ràng, không quan trọng, hoặc khi chúng ta muốn nhấn mạnh đối tượng của hành động.

Ví dụ minh họa cụ thể giúp bạn hình dung rõ hơn:

“The report was submitted yesterday.” (Báo cáo đã được nộp ngày hôm qua.) – Ở đây, “báo cáo” là đối tượng chịu hành động “được nộp”. Người nộp không được nhắc đến hoặc không quan trọng.
“This famous novel was written by a Vietnamese author.” (Cuốn tiểu thuyết nổi tiếng này được viết bởi một tác giả Việt Nam.) – “Cuốn tiểu thuyết” là đối tượng, và hành động “được viết” được thực hiện bởi “một tác giả Việt Nam”.
“Millions of cars are produced every year.” (Hàng triệu chiếc ô tô được sản xuất mỗi năm.) – Câu này nhấn mạnh số lượng ô tô được sản xuất mà không cần chỉ rõ nhà sản xuất cụ thể.
“The injured man was taken to the hospital by ambulance.” (Người đàn ông bị thương đã được đưa đến bệnh viện bằng xe cứu thương.) – “Người đàn ông bị thương” là đối tượng của hành động.

Tầm Quan Trọng Của Cấu Trúc Bị Động

Sử dụng cấu trúc bị động không chỉ là việc chuyển đổi câu từ chủ động sang bị động, mà còn là một kỹ năng quan trọng trong việc diễn đạt ý nghĩa một cách tinh tế và hiệu quả. Trong các ngữ cảnh học thuật, báo cáo khoa học, tin tức, hoặc các văn bản pháp luật, câu bị động thường được ưu tiên vì nó giúp duy trì sự khách quan và tập trung vào thông tin hoặc quá trình hơn là người thực hiện. Khoảng 20-30% câu trong các bài viết học thuật thường sử dụng thể bị động để tăng tính trang trọng và khách quan. Việc hiểu rõ khi nào và làm thế nào để sử dụng thể bị động sẽ giúp học sinh lớp 10 nâng cao đáng kể kỹ năng viết và đọc hiểu tiếng Anh của mình.

Cấu Trúc Chính Của Câu Bị Động

Công Thức Chung Thể Bị Động

Công thức tổng quát để hình thành câu bị động là một trong những điểm cốt lõi cần ghi nhớ. Bất kể thì nào, cấu trúc cơ bản luôn xoay quanh động từ “to be” và quá khứ phân từ của động từ chính. Khi bạn muốn biến đổi một câu từ chủ động sang bị động, đối tượng của câu chủ động sẽ trở thành chủ ngữ của câu bị động. Sau đó, động từ “to be” sẽ được chia theo thì của câu chủ động, và động từ chính sẽ chuyển sang dạng quá khứ phân từ (V3/ed).

Công thức tổng quát cụ thể như sau:
[Chủ ngữ (Đối tượng chịu tác động)] + [Động từ “to be” (chia theo thì)] + [Quá khứ phân từ (V3/ed)] + [by + Tân ngữ (Người thực hiện hành động – nếu có)]

<>Xem Thêm Bài Viết:<>

Hãy xem xét một ví dụ cơ bản để hiểu rõ hơn:
Câu chủ động: “The students clean the classroom every day.” (Các học sinh dọn dẹp phòng học mỗi ngày.)

Chủ ngữ: “The students” (người thực hiện hành động)
Động từ chính: “clean” (hành động)
Tân ngữ: “the classroom” (đối tượng chịu tác động)

Khi chuyển sang cấu trúc bị động:
“The classroom is cleaned by the students every day.” (Phòng học được dọn dẹp bởi các học sinh mỗi ngày.)

“The classroom” (tân ngữ của câu chủ động) trở thành chủ ngữ mới.
“is” là động từ “to be” chia ở thì hiện tại đơn, tương ứng với “clean”.
“cleaned” là quá khứ phân từ của “clean”.
“by the students” chỉ ra người thực hiện hành động.

Bảng Tổng Hợp Công Thức Bị Động Theo Các Thì

Việc nắm vững cách chia động từ “to be” và quá khứ phân từ theo từng thì là chìa khóa để sử dụng cấu trúc bị động thành thạo. Dưới đây là bảng tổng hợp các công thức bị động phổ biến nhất theo các thì, giúp học sinh lớp 10 dễ dàng tra cứu và áp dụng vào bài tập và giao tiếp.

Thì	Cấu Trúc Chủ Động	Cấu Trúc Bị Động	Ví dụ (Bị Động)
Hiện tại đơn	S + V(s/es) + O	S + am/is/are + V3/ed	The door is opened by the wind.
Hiện tại tiếp diễn	S + am/is/are + V-ing + O	S + am/is/are + being + V3/ed	The house is being built right now.
Hiện tại hoàn thành	S + have/has + V3/ed + O	S + have/has + been + V3/ed	My car has been stolen.
Quá khứ đơn	S + V2/ed + O	S + was/were + V3/ed	The letter was written last night.
Quá khứ tiếp diễn	S + was/were + V-ing + O	S + was/were + being + V3/ed	The dinner was being prepared when I arrived.
Quá khứ hoàn thành	S + had + V3/ed + O	S + had + been + V3/ed	The work had been finished before he came.
Tương lai đơn	S + will + V-inf + O	S + will be + V3/ed	The package will be delivered tomorrow.
Tương lai tiếp diễn	S + will be + V-ing + O	S + will be + being + V3/ed	The report will be being reviewed at this time.
Tương lai hoàn thành	S + will have + V3/ed + O	S + will have been + V3/ed	All the tickets will have been sold by evening.
Động từ khuyết thiếu	S + Modal Verb + V-inf + O	S + Modal Verb + be + V3/ed	The problem can be solved.

Quy Trình Chuyển Đổi Từ Câu Chủ Động Sang Bị Động

Để chuyển đổi một câu từ chủ động sang cấu trúc bị động, chúng ta cần thực hiện theo một quy trình gồm các bước rõ ràng và tuần tự. Việc áp dụng đúng các bước này sẽ giúp bạn biến đổi câu một cách chính xác, đảm bảo ý nghĩa không thay đổi và cấu trúc ngữ pháp được giữ vững.

Xác Định Thành Phần Chính Của Câu

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là xác định ba thành phần cốt yếu trong câu chủ động: chủ ngữ, động từ chính và tân ngữ. Chủ ngữ là người hoặc vật thực hiện hành động. Động từ chính là hành động được thực hiện. Tân ngữ là người hoặc vật chịu tác động của hành động đó. Ví dụ, trong câu “Mary writes a letter,” “Mary” là chủ ngữ, “writes” là động từ, và “a letter” là tân ngữ. Việc nhận diện chính xác các thành phần này sẽ quyết định sự thành công của quá trình chuyển đổi.

Biến Đổi Động Từ “To Be” Theo Thì

Động từ “to be” là yếu tố không thể thiếu trong cấu trúc bị động. Dạng của động từ “to be” phải tương ứng với thì của câu chủ động ban đầu và phù hợp với chủ ngữ mới (tức là tân ngữ của câu chủ động). Ví dụ, nếu câu chủ động ở thì hiện tại đơn, “to be” sẽ là “am/is/are”. Nếu ở quá khứ đơn, “to be” là “was/were”. Đối với các thì tiếp diễn, “to be” sẽ có thêm “being” (ví dụ: “is being”, “was being”). Với các thì hoàn thành, “to be” sẽ có thêm “been” (ví dụ: “has been”, “had been”).

Chuyển Động Từ Chính Sang Dạng Quá Khứ Phân Từ

Sau khi xác định động từ “to be”, bước tiếp theo là chuyển động từ chính của câu chủ động sang dạng quá khứ phân từ (Past Participle – V3/ed). Đối với động từ có quy tắc, chúng ta chỉ cần thêm “-ed” vào cuối (ví dụ: “clean” -> “cleaned”, “play” -> “played”). Tuy nhiên, với các động từ bất quy tắc, bạn cần học thuộc lòng bảng động từ bất quy tắc vì dạng quá khứ phân từ của chúng thường không theo quy luật nhất định (ví dụ: “write” -> “written”, “eat” -> “eaten”, “build” -> “built”).

Lắp Ghép Thành Câu Bị Động Hoàn Chỉnh

Ở bước này, chúng ta sẽ sắp xếp lại các thành phần đã xác định và biến đổi để tạo thành cấu trúc bị động hoàn chỉnh. Tân ngữ của câu chủ động sẽ trở thành chủ ngữ mới. Theo sau đó là động từ “to be” đã được chia đúng thì và chủ ngữ, cuối cùng là quá khứ phân từ của động từ chính. Ví dụ, từ “They built a house,” chúng ta có “A house was built.” Đây là phần cốt lõi của câu bị động, truyền tải ý nghĩa chính về hành động đã xảy ra với đối tượng.

Khi Nào Cần Thêm “By Agent”?

Việc thêm cụm từ “by + tân ngữ” để chỉ rõ người hoặc vật thực hiện hành động là tùy chọn và chỉ được sử dụng khi thông tin về người thực hiện là quan trọng hoặc cần thiết. Nếu người thực hiện không xác định (“someone,” “people”), không quan trọng, hoặc hiển nhiên đối với ngữ cảnh (như “the police,” “the government”), chúng ta thường bỏ qua cụm “by agent” để câu gọn gàng hơn. Ví dụ, “The thief was arrested by the police” thì “by the police” có thể bỏ qua vì hiển nhiên cảnh sát là người thực hiện việc bắt giữ. Ngược lại, trong “The book was written by Jane Austen,” “by Jane Austen” là cần thiết vì nó cung cấp thông tin quan trọng về tác giả.

Các Trường Hợp Đặc Biệt Của Câu Bị Động

Ngoài các công thức cơ bản, câu bị động còn xuất hiện trong nhiều trường hợp đặc biệt, đòi hỏi sự linh hoạt trong cách chia động từ và cấu trúc. Việc hiểu rõ những trường hợp này sẽ giúp bạn sử dụng thể bị động một cách thuần thục và chính xác hơn, đặc biệt quan trọng đối với học sinh lớp 10 khi tiếp xúc với ngữ pháp phức tạp.

Câu Bị Động Với Động Từ Khuyết Thiếu (Modal Verbs)

Khi một câu chủ động có chứa động từ khuyết thiếu (như can, could, may, might, must, should, will, would, shall), cấu trúc bị động sẽ tuân theo một quy tắc nhất định. Sau động từ khuyết thiếu, chúng ta sẽ thêm “be” và sau đó là quá khứ phân từ của động từ chính. Điều này giúp duy trì ý nghĩa của động từ khuyết thiếu trong khi chuyển đổi sang cấu trúc bị động.
Ví dụ:
Chủ động: “You must finish this project by tomorrow.”
Bị động: “This project must be finished by tomorrow.” (Dự án này phải được hoàn thành trước ngày mai.)
Một ví dụ khác:
Chủ động: “They can solve the problem easily.”
Bị động: “The problem can be solved easily.” (Vấn đề có thể được giải quyết dễ dàng.)

Câu Bị Động Với Hai Tân Ngữ

Một số động từ như “give,” “send,” “tell,” “show,” “offer,” “teach” có thể đi kèm với hai tân ngữ: một tân ngữ trực tiếp (chỉ vật) và một tân ngữ gián tiếp (chỉ người). Khi chuyển sang cấu trúc bị động, chúng ta có thể chọn một trong hai tân ngữ này làm chủ ngữ của câu bị động, tạo ra hai khả năng biến đổi. Thường thì tân ngữ chỉ người được ưu tiên làm chủ ngữ để câu được tự nhiên hơn.
Ví dụ:
Chủ động: “My friend gave me a book.” (Bạn tôi tặng tôi một cuốn sách.)
Khả năng 1 (Chủ ngữ là tân ngữ chỉ người): “I was given a book by my friend.” (Tôi được tặng một cuốn sách bởi bạn tôi.)
Khả năng 2 (Chủ ngữ là tân ngữ chỉ vật): “A book was given to me by my friend.” (Một cuốn sách được tặng cho tôi bởi bạn tôi.) Lưu ý cần thêm giới từ “to” hoặc “for” khi tân ngữ chỉ vật làm chủ ngữ.

Câu Bị Động Với Động Từ Chỉ Quan Điểm

Khi muốn tường thuật lại ý kiến, quan điểm, niềm tin, hoặc lời nói của nhiều người mà không cần chỉ đích danh, cấu trúc bị động với các động từ như “say,” “believe,” “think,” “report,” “know,” “expect,” “consider” thường được sử dụng. Có hai dạng phổ biến:

“It + be + V3/ed + that + Mệnh đề.” (Được cho là, được tin rằng,…)
Ví dụ: “It is said that he is a genius.” (Người ta nói rằng anh ấy là một thiên tài.)
“Chủ ngữ (người/vật được nói đến) + be + V3/ed + to + V-inf (hoặc to have V3/ed).”
Ví dụ: “He is said to be a genius.” (Anh ấy được cho là một thiên tài.) Hoặc “He is believed to have stolen the money.” (Anh ấy được tin là đã trộm tiền.) Cấu trúc này rất phổ biến trong các bài báo, tin tức để đưa tin một cách khách quan.

Lỗi Thường Gặp Khi Dùng Câu Bị Động Và Cách Khắc Phục

Mặc dù cấu trúc bị động là một phần quan trọng của ngữ pháp tiếng Anh, học sinh lớp 10 thường mắc phải một số lỗi phổ biến khi sử dụng nó. Nhận diện và khắc phục những lỗi này sẽ giúp bạn nâng cao độ chính xác trong văn viết và giao tiếp.

Một trong những lỗi thường gặp là việc sử dụng câu bị động quá mức hoặc sai ngữ cảnh. Mặc dù thể bị động có vai trò quan trọng, nhưng việc lạm dụng có thể khiến văn phong trở nên cứng nhắc, thiếu tự nhiên và khó hiểu. Nguyên tắc là nên ưu tiên câu chủ động khi người thực hiện hành động rõ ràng và quan trọng. Chỉ dùng câu bị động khi muốn nhấn mạnh đối tượng, khi người thực hiện không rõ hoặc không cần thiết.

Thứ hai, chia sai động từ “to be” theo thì hoặc chủ ngữ mới là một lỗi ngữ pháp cơ bản. Đảm bảo động từ “to be” phải hòa hợp về thì với câu chủ động ban đầu và hòa hợp về số ít/số nhiều với chủ ngữ mới của câu bị động. Ví dụ, nếu chủ ngữ mới là số nhiều và câu chủ động ở hiện tại đơn, phải dùng “are” thay vì “is”.

Cuối cùng, việc không chuyển động từ chính sang dạng quá khứ phân từ (V3/ed) là lỗi nghiêm trọng. Luôn nhớ rằng sau động từ “to be” trong cấu trúc bị động phải là dạng quá khứ phân từ của động từ chính. Học thuộc bảng động từ bất quy tắc là cách tốt nhất để tránh lỗi này. Việc luyện tập thường xuyên thông qua các bài tập và ví dụ cụ thể sẽ giúp học sinh khắc phục hiệu quả những sai sót này.

Bài Tập Thực Hành Câu Bị Động Tiếng Anh Lớp 10

Để củng cố kiến thức về câu bị động trong tiếng Anh lớp 10, hãy thực hành chuyển đổi các câu chủ động sau sang dạng bị động. Điều này sẽ giúp bạn vận dụng linh hoạt các công thức và quy tắc đã học.

Chuyển các câu sau từ câu chủ động sang cấu trúc bị động và chỉ ra người thực hiện hành động (nếu có):

The students prepared the presentation carefully.
My mother cooks dinner every evening.
Someone has stolen my bicycle.
The famous architect designed this building in 1950.
People will build a new bridge next year.
The teachers are correcting our essays now.
A strong wind damaged the roof during the storm.
They have discovered a new planet.
The government should provide more support for education.
We were discussing the problem when he called.

Đáp Án Và Giải Thích Chi Tiết

The presentation was prepared carefully (by the students).
Giải thích: Câu chủ động ở thì quá khứ đơn. “The presentation” (bài thuyết trình) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “was” (quá khứ đơn, số ít), và quá khứ phân từ của “prepare” là “prepared”.
Dinner is cooked by my mother every evening.
Giải thích: Câu chủ động ở thì hiện tại đơn. “Dinner” (bữa tối) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “is” (hiện tại đơn, số ít), và quá khứ phân từ của “cook” là “cooked”.
My bicycle has been stolen.
Giải thích: Câu chủ động ở thì hiện tại hoàn thành. “My bicycle” (xe đạp của tôi) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “has been” (hiện tại hoàn thành, số ít), và quá khứ phân từ của “steal” là “stolen”. “By someone” được lược bỏ vì không xác định.
This building was designed by the famous architect in 1950.
Giải thích: Câu chủ động ở thì quá khứ đơn. “This building” (tòa nhà này) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “was” (quá khứ đơn, số ít), và quá khứ phân từ của “design” là “designed”.
A new bridge will be built next year (by people).
Giải thích: Câu chủ động ở thì tương lai đơn. “A new bridge” (một cây cầu mới) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “will be” (tương lai đơn), và quá khứ phân từ của “build” là “built”. “By people” có thể lược bỏ.
Our essays are being corrected by the teachers now.
Giải thích: Câu chủ động ở thì hiện tại tiếp diễn. “Our essays” (các bài luận của chúng tôi) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “are being” (hiện tại tiếp diễn, số nhiều), và quá khứ phân từ của “correct” là “corrected”.
The roof was damaged by a strong wind during the storm.
Giải thích: Câu chủ động ở thì quá khứ đơn. “The roof” (mái nhà) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “was” (quá khứ đơn, số ít), và quá khứ phân từ của “damage” là “damaged”.
A new planet has been discovered (by them).
Giải thích: Câu chủ động ở thì hiện tại hoàn thành. “A new planet” (một hành tinh mới) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “has been” (hiện tại hoàn thành, số ít), và quá khứ phân từ của “discover” là “discovered”. “By them” có thể lược bỏ.
More support for education should be provided by the government.
Giải thích: Câu chủ động có động từ khuyết thiếu “should”. “More support for education” (nhiều hỗ trợ hơn cho giáo dục) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “should be” (cấu trúc bị động với modal verb), và quá khứ phân từ của “provide” là “provided”.
The problem was being discussed when he called.
Giải thích: Câu chủ động ở thì quá khứ tiếp diễn. “The problem” (vấn đề) trở thành chủ ngữ, động từ “to be” là “was being” (quá khứ tiếp diễn, số ít), và quá khứ phân từ của “discuss” là “discussed”.

Câu Hỏi Thường Gặp Về Cấu Trúc Bị Động

Để giúp bạn hiểu sâu hơn về câu bị động, dưới đây là một số câu hỏi thường gặp cùng với lời giải đáp chi tiết, giúp bạn củng cố kiến thức và tự tin hơn khi sử dụng cấu trúc ngữ pháp này.

Khi nào thì nên sử dụng câu bị động thay vì câu chủ động?
Bạn nên dùng câu bị động khi người thực hiện hành động không quan trọng, không rõ ràng, hoặc khi bạn muốn nhấn mạnh đối tượng của hành động. Ví dụ, trong các bài báo khoa học, tin tức, hay báo cáo, thể bị động giúp duy trì tính khách quan và tập trung vào sự kiện. Khoảng 60-70% các nghiên cứu học thuật sử dụng thể bị động để tăng tính trang trọng.
Làm sao để biết động từ chính là quy tắc hay bất quy tắc để chia quá khứ phân từ?
Động từ quy tắc khi chuyển sang quá khứ phân từ (V3/ed) chỉ cần thêm “-ed” vào cuối (ví dụ: “play” -> “played”). Động từ bất quy tắc có dạng V3 khác biệt và không theo quy tắc nào cả (ví dụ: “write” -> “written”, “go” -> “gone”). Cách tốt nhất là học thuộc bảng động từ bất quy tắc phổ biến, thường có khoảng 100-200 động từ bất quy tắc cơ bản.
Có phải mọi câu chủ động đều có thể chuyển sang câu bị động không?
Không phải mọi câu chủ động đều có thể chuyển sang cấu trúc bị động. Chỉ những câu chủ động có tân ngữ trực tiếp (động từ là ngoại động từ – transitive verb) mới có thể chuyển sang thể bị động. Các nội động từ (intransitive verb), tức là động từ không có tân ngữ (ví dụ: “sleep”, “arrive”, “run”), không thể dùng trong cấu trúc bị động.
Tại sao đôi khi không thấy “by + tân ngữ” trong câu bị động?
Cụm “by + tân ngữ” được lược bỏ khi người thực hiện hành động không rõ ràng (ví dụ: “someone”, “people”), không quan trọng, hoặc đã quá hiển nhiên đối với người đọc/nghe (ví dụ: “the police”, “the government”, “doctors”). Mục đích là làm cho câu văn gọn gàng và tập trung hơn vào hành động.
Câu bị động với động từ khuyết thiếu khác gì so với câu bị động thì thông thường?
Điểm khác biệt chính là việc thêm “be” ngay sau động từ khuyết thiếu, trước quá khứ phân từ. Trong khi đó, các thì thông thường sẽ chia trực tiếp động từ “to be” theo thì đó. Ví dụ: “can be done” (modal passive) so với “is done” (simple present passive).
Làm thế nào để tránh lỗi lạm dụng câu bị động?
Để tránh lạm dụng, hãy luôn tự hỏi: “Người thực hiện hành động có quan trọng không?” hoặc “Tôi có muốn nhấn mạnh hành động hay đối tượng chịu hành động hơn không?”. Nếu người thực hiện quan trọng và rõ ràng, hãy ưu tiên dùng câu chủ động. Mục tiêu là sự rõ ràng và hiệu quả trong giao tiếp.

Việc nắm vững câu bị động trong tiếng Anh lớp 10 là một kỹ năng ngữ pháp cần thiết, giúp người học phát triển khả năng diễn đạt và hiểu ngôn ngữ một cách sâu sắc hơn. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng quan và chi tiết về định nghĩa, công thức, cách chuyển đổi, cũng như các trường hợp đặc biệt và những lỗi thường gặp khi sử dụng thể bị động. Nâng cao kỹ năng tiếng Anh là một quá trình liên tục, và Anh ngữ Oxford luôn đồng hành cùng bạn trên chặng đường chinh phục ngôn ngữ này, giúp bạn đạt được những thành tích xuất sắc trong học tập và giao tiếp.