Làm Chủ Dấu Gạch Nối (Hyphen) Trong Tiếng Anh - Anh ngữ Oxford

Trang Chủ / Tin tức / Làm Chủ Dấu Gạch Nối (Hyphen) Trong Tiếng Anh

Dấu gạch nối, hay còn gọi là Hyphen (-), là một ký hiệu ngữ pháp quen thuộc trong tiếng Việt và tiếng Anh. Tuy nhiên, ngoài việc dùng để liệt kê, cách sử dụng của dấu gạch nối trong tiếng Anh có nhiều sắc thái và quy tắc riêng biệt. Việc nắm vững cách dùng dấu gạch nối không chỉ giúp bạn viết đúng ngữ pháp mà còn cải thiện khả năng đọc hiểu, đặc biệt là trong các bài thi quan trọng.

Xem Nội Dung Bài Viết

Dấu Gạch Nối (Hyphen) Là Gì?

Hyphen là một dấu câu có hình dạng gạch ngang nhỏ (-), dùng để nối các từ hoặc các thành phần của từ lại với nhau. Theo từ điển Cambridge, chức năng chính của dấu gạch nối bao gồm việc liên kết các thành phần để tạo ra một từ mới hoặc một cụm từ ghép. Ngoài ra, nó còn được sử dụng để chỉ ra sự ngắt dòng khi một từ quá dài và cần chuyển sang dòng tiếp theo, hoặc để diễn giải, giải thích cho thông tin liền trước. Việc hiểu rõ những chức năng này là nền tảng để sử dụng dấu gạch nối một cách chính xác trong mọi ngữ cảnh.

Các Chức Năng Chính Của Dấu Gạch Nối (Hyphen)

Ngắt Dòng Chữ (Line Break)

Một trong những chức năng ít được người học tiếng Anh để ý đến của dấu gạch nối là khả năng ngắt dòng. Khi bạn đang viết một từ và hết chỗ ở cuối dòng, bạn có thể dùng dấu (-) để chia từ đó ra, viết một phần ở dòng cũ và phần còn lại ở dòng mới. Điều này giúp tối ưu không gian và tránh việc phải tẩy xóa để viết lại toàn bộ từ ở dòng dưới. Mặc dù chức năng này không phổ biến trong tiếng Việt, nhưng trong tiếng Anh, nó là một công cụ hữu ích, đặc biệt khi viết tay hoặc trong các văn bản có giới hạn về chiều ngang. Nhiều người học thường có xu hướng tránh sử dụng chức năng này vì lo ngại sai quy tắc hoặc không chắc chắn về điểm ngắt từ hợp lý.

Hình ảnh ví dụ về từ "pollinators" được ngắt dòng bằng dấu gạch nối trong bài đọc tiếng Anh.Minh họa cách sử dụng dấu gạch nối để chia từ "pollinators", "purple", "farmers" khi xuống dòng trong tiếng Anh.

Hãy quan sát các ví dụ từ đoạn văn sau: các từ pollina-tors, pur-ple, farm-ers đều được ngắt dòng bằng dấu gạch nối. Khi gặp trường hợp tương tự, bạn chỉ cần đặt dấu gạch nối vào cuối dòng sau một âm tiết hợp lý của từ và tiếp tục viết phần còn lại ở dòng dưới. Việc này giúp luồng đọc không bị gián đoạn và trình bày văn bản rõ ràng hơn.

Tạo Từ Ghép (Compound Words)

Đây là chức năng phổ biến nhất và thường gặp nhất của dấu gạch nối. Trong tiếng Anh, dấu gạch nối giúp kết nối hai hoặc nhiều từ riêng lẻ lại với nhau để tạo thành một từ ghép duy nhất, mang một ý nghĩa mới. Việc sử dụng dấu gạch nối trong các từ ghép là rất quan trọng để đảm bảo sự rõ ràng về ngữ nghĩa và ngữ pháp, tránh nhầm lẫn giữa các cụm từ riêng biệt và một từ có ý nghĩa thống nhất. Có nhiều loại từ ghép khác nhau sử dụng dấu gạch nối, mỗi loại có quy tắc riêng.

<>Xem Thêm Bài Viết:<>

Từ Ghép Bổ Nghĩa Danh Từ

Trong tiếng Anh, tính từ thường đứng trước danh từ để bổ nghĩa (ví dụ: a good book). Tuy nhiên, khi một cụm từ gồm nhiều hơn một từ được dùng như một tính từ để bổ nghĩa cho một danh từ đứng sau, chúng ta thường dùng dấu gạch nối để liên kết các từ trong cụm đó. Mục đích là để biến cả cụm thành một đơn vị từ vựng duy nhất, có chức năng như một tính từ.

Ví dụ: Thay vì nói “a cake that is hard like rock”, chúng ta có thể dùng dấu gạch nối để tạo thành “a rock-hard cake”. Trong trường hợp này, “rock-hard” hoạt động như một tính từ duy nhất bổ nghĩa cho danh từ “cake”. Nếu không có dấu gạch nối, cụm “rock hard cake” sẽ sai ngữ pháp vì “rock” là danh từ đứng trước “hard” (tính từ) và “cake” (danh từ), không tuân theo cấu trúc ADJECTIVE + NOUN cơ bản. Dấu gạch nối giúp chuyển đổi cụm từ thành một tính từ ghép rõ ràng và chính xác.

Kết Hợp Tiền Tố Với Từ Gốc

Tiền tố (prefix) là một chữ cái hoặc một nhóm chữ cái được thêm vào ngay đầu một từ để tạo ra một từ mới (ví dụ: un-, re-, pre-, anti-). Trong nhiều trường hợp, đặc biệt là khi tiền tố kết thúc bằng một nguyên âm và từ gốc bắt đầu bằng cùng một nguyên âm, hoặc khi từ gốc là một danh từ riêng, chúng ta sử dụng dấu gạch nối để nối tiền tố với từ gốc.

Sơ đồ giải thích tiền tố (prefix) và cách gắn liền với từ gốc, liên quan đến dấu gạch nối.

Một số ví dụ phổ biến bao gồm:

Co-: co-exist, co-worker (người cùng làm)
Ex-: ex-president (cựu tổng thống), ex-lover (người yêu cũ)
Non-: non-expert (người không chuyên), non-smoker (người không hút thuốc)
Sub-: sub-tropical (cận nhiệt đới)
Anti-: anti-government (chống chính phủ)

Việc sử dụng dấu gạch nối ở đây giúp tránh sự nhầm lẫn về cách đọc hoặc ý nghĩa, đồng thời duy trì sự rõ ràng cho từ mới được hình thành.

Nối Số Và Đơn Vị Đo Lường

Khi các số và đơn vị đo lường được sử dụng như một tính từ để mô tả một danh từ, chúng cũng thường được nối với nhau bằng dấu gạch nối. Điều này tạo ra một tính từ ghép rõ ràng, dễ hiểu.

Ví dụ:

a ten-minute break (nghỉ mười phút)
a two-day trip (chuyến đi hai ngày)
a five-star hotel (khách sạn năm sao)
a 20-page report (báo cáo 20 trang)

Nếu không có dấu gạch nối, cụm từ có thể bị hiểu sai là một danh từ và một số riêng biệt, thay vì là một tính từ mô tả.

Dùng Để Diễn Giải Hoặc Làm Rõ Nghĩa

Dấu gạch nối cũng có thể được sử dụng để diễn giải hoặc làm rõ nghĩa cho từ hoặc cụm từ liền trước, giống như một dấu gạch ngang (em dash) nhưng với chức năng cụ thể hơn. Điều này thường xuất hiện trong các trường hợp mà thông tin bổ sung là cần thiết để làm sáng tỏ ý nghĩa của câu, đặc biệt khi giới thiệu một danh sách hoặc một giải thích ngắn gọn.

Ví dụ: “Học sinh cần mang theo những dụng cụ cần thiết cho môn mỹ thuật – giấy vẽ, bút chì và màu nước.” Trong trường hợp này, dấu gạch nối giúp giới thiệu các ví dụ cụ thể cho “những dụng cụ cần thiết”.

Tầm Quan Trọng Của Dấu Gạch Nối Trong IELTS

Mặc dù dấu gạch nối có vẻ là một chi tiết nhỏ trong ngữ pháp, nhưng việc hiểu và sử dụng chính xác nó có tác động đáng kể đến kết quả bài thi IELTS của thí sinh, đặc biệt trong hai kỹ năng Listening và Writing. Sự thiếu chú ý đến dấu gạch nối có thể dẫn đến những lỗi không đáng có và ảnh hưởng trực tiếp đến điểm số.

Nâng Cao Độ Chính Xác Trong Kỹ Năng Nghe (Listening)

Trong phần thi IELTS Listening, đôi khi các đáp án đúng lại là những từ ghép được nối bằng dấu gạch nối. Nếu không nhận biết được quy tắc này, thí sinh có thể ghi sai đáp án và mất điểm đáng tiếc. Ví dụ, trong một bài nghe, nếu đáp án là “full-page”, nhưng thí sinh chỉ điền “full page” (không có dấu gạch nối), câu trả lời đó sẽ bị tính là sai. Điều này có thể ảnh hưởng lớn đến tổng điểm.

Ví dụ câu hỏi IELTS Listening minh họa tầm quan trọng của việc hiểu dấu gạch nối trong các cụm từ ghép như "full-page".

Giả sử trong bài thi, bạn đang đạt 30 câu đúng, chỉ một lỗi sai như “full page” thay vì “full-page” có thể khiến bạn mất 0.5 band điểm, từ 7.0 xuống 6.5. Việc luyện tập nhận diện các từ ghép có dấu gạch nối trong các bài nghe là vô cùng quan trọng để đảm bảo độ chính xác tối đa.

Tối Ưu Hiệu Quả Trong Kỹ Năng Viết (Writing)

Trong IELTS Writing, việc sử dụng dấu gạch nối một cách chính xác cho các từ ghép phức hợp thể hiện khả năng sử dụng ngữ pháp nâng cao và chính xác của thí sinh. Ví dụ, thay vì viết “a car that is well-maintained and performs excellently”, bạn có thể rút gọn và súc tích hơn bằng cách dùng “a well-maintained, high-performing car”. Điều này giúp bài viết trở nên chuyên nghiệp, trôi chảy và hiệu quả hơn trong việc truyền tải ý tưởng. Hơn nữa, việc sử dụng dấu gạch nối để ngắt dòng cũng giúp bài viết trông sạch sẽ, gọn gàng, tránh việc tẩy xóa và viết lại từ đó ở dòng mới, từ đó tiết kiệm thời gian đáng kể trong quá trình thi.

Những Sai Lầm Phổ Biến Khi Dùng Dấu Gạch Nối

Mặc dù dấu gạch nối có vẻ đơn giản, nhiều người học tiếng Anh vẫn mắc phải những lỗi cơ bản khi sử dụng chúng. Một sai lầm phổ biến là nhầm lẫn giữa dấu gạch nối (-) và dấu gạch ngang (em dash, —). Dấu gạch nối ngắn hơn và được dùng để nối các từ, trong khi dấu gạch ngang dài hơn và dùng để tách các mệnh đề, hoặc để nhấn mạnh.

Một lỗi khác là không sử dụng dấu gạch nối khi cần thiết, đặc biệt là trong các tính từ ghép bổ nghĩa danh từ. Ví dụ, viết “a state of the art technology” thay vì “a state-of-the-art technology” sẽ làm sai ngữ pháp và gây khó hiểu. Ngược lại, việc lạm dụng dấu gạch nối khi không cần thiết cũng là một sai lầm, chẳng hạn như sử dụng nó với các trạng từ kết thúc bằng “-ly” (ví dụ: “a highly-respected teacher” là sai, phải là “a highly respected teacher”). Nắm vững các quy tắc sẽ giúp tránh những lỗi này và nâng cao chất lượng bài viết.

Khi Nào Không Dùng Dấu Gạch Nối (Hyphen)?

Để sử dụng dấu gạch nối một cách thuần thục, bạn cần biết khi nào không nên dùng nó. Có một số trường hợp cụ thể mà việc thêm dấu gạch nối là không cần thiết hoặc thậm chí là sai ngữ pháp:

Khi từ ghép là một danh từ riêng: Nhiều từ ghép khi đứng một mình với vai trò là danh từ không cần dấu gạch nối. Ví dụ: “high school” (trường cấp ba), “ice cream” (kem), “firefighter” (lính cứu hỏa). Tuy nhiên, khi các từ này được dùng như tính từ, chúng có thể cần dấu gạch nối (ví dụ: a high-school student).
Khi trạng từ kết thúc bằng “-ly” bổ nghĩa cho tính từ: Trạng từ thường không được nối với tính từ mà nó bổ nghĩa bằng dấu gạch nối. Ví dụ: “a publicly funded project” (dự án được tài trợ công khai) chứ không phải “publicly-funded”. Trạng từ “publicly” bổ nghĩa cho tính từ “funded” một cách tự nhiên.
Khi từ ghép được đặt sau danh từ nó bổ nghĩa: Nếu cụm từ được dùng như tính từ và đứng sau danh từ, dấu gạch nối thường không cần thiết. Ví dụ: “The man is well known” (Người đàn ông đó nổi tiếng) chứ không phải “well-known”. Tuy nhiên, khi nó đứng trước danh từ, dấu gạch nối được sử dụng: “a well-known man”.
Các tiền tố như “pre”, “re”, “un”, “de”, “non”, “anti” khi không gây nhầm lẫn: Hầu hết các tiền tố này không cần dấu gạch nối khi từ gốc bắt đầu bằng một phụ âm và không gây nhầm lẫn. Ví dụ: preheat (làm nóng trước), rewrite (viết lại), unnecessary (không cần thiết). Chỉ sử dụng dấu gạch nối khi có hai nguyên âm giống nhau liền kề (ví dụ: co-operate hoặc cooperate) hoặc khi từ gốc là danh từ riêng.

Việc phân biệt rõ ràng các trường hợp này sẽ giúp bạn sử dụng dấu gạch nối chính xác hơn, tránh những lỗi ngữ pháp không đáng có.

Bài Tập Thực Hành Dấu Gạch Nối

Để củng cố kiến thức về dấu gạch nối, hãy cùng luyện tập một số bài tập sau:

A. Hãy điền dấu gạch nối (-) cho các từ để tạo thành câu đúng, sử dụng từ ghép bổ nghĩa danh từ:

This girl is 7 years old.
→ This is a ________ girl.
The ring is silver colored.
→ This is a ________ ring.

B. Lựa chọn đáp án chính xác cho các cụm từ được nối bởi Hyphen:

Mother in law
a. Mother-in law
b. Mother in-law
c. Mother-in-law
This engine is cost effective.
a. This is a cost effective-engine.
b. This is a cost-effective engine.
c. This is a cost-effective-engine.

C. Hãy thay đổi cách diễn đạt của các câu sau bằng dấu gạch nối để tạo tính từ ghép:

If I have a chance, I will try to flight to another country in an airline which is low cost and punctual.
_______________________________________________________________________
I have a laptop which is not only cheap, but also functional.
_______________________________________________________________________

Đáp án

Câu 1: This is a 7-year-old girl.
Câu 2: This is a silver-colored ring.

Câu 1: c
Câu 2: b

Câu 1: If I have a chance, I will try to flight to another country in a low-cost-punctual airline.
Câu 2: I have a cheap-functional laptop.

Các Câu Hỏi Thường Gặp (FAQs) Về Dấu Gạch Nối

Dấu gạch nối (Hyphen) khác dấu gạch ngang (Dash) như thế nào?
Dấu gạch nối (-) ngắn hơn và dùng để nối các từ, tạo thành từ ghép hoặc ngắt dòng. Dấu gạch ngang (– hoặc —) dài hơn, thường dùng để tách các mệnh đề, bổ sung thông tin hoặc thể hiện khoảng cách, phạm vi (ví dụ: 2000–2023).
Khi nào thì tính từ ghép cần dấu gạch nối và khi nào không?
Tính từ ghép cần dấu gạch nối khi nó đứng trước danh từ mà nó bổ nghĩa (ví dụ: a well-known author). Khi cụm từ này đứng sau danh từ hoặc là một cụm bổ ngữ, dấu gạch nối thường không cần thiết (ví dụ: The author is well known).
Có phải tất cả các từ có tiền tố đều dùng dấu gạch nối không?
Không. Hầu hết các tiền tố (như pre-, re-, un-) không cần dấu gạch nối khi nối với từ gốc. Chỉ dùng dấu gạch nối khi tiền tố kết thúc bằng cùng một nguyên âm mà từ gốc bắt đầu (ví dụ: co-operate), hoặc khi từ gốc là danh từ riêng, hoặc để tránh nhầm lẫn về nghĩa.
Dấu gạch nối có quan trọng trong bài thi IELTS không?
Có, rất quan trọng. Việc sử dụng sai dấu gạch nối trong các từ ghép có thể dẫn đến mất điểm trong phần Listening và Writing. Nó cũng giúp bạn thể hiện khả năng sử dụng ngữ pháp tiếng Anh chính xác và tự nhiên hơn.
Làm thế nào để biết khi nào nên ngắt dòng bằng dấu gạch nối?
Khi ngắt dòng bằng dấu gạch nối, bạn nên chia từ tại vị trí giữa các âm tiết. Ví dụ, “beau-ti-ful”. Không nên chia một từ quá ngắn hoặc chia sau một chữ cái duy nhất. Tốt nhất là tham khảo các quy tắc chia từ trong từ điển nếu không chắc chắn.
Việc sử dụng dấu gạch nối trong tiếng Anh có nhất quán không?
Không hoàn toàn. Có một số trường hợp, đặc biệt là với các từ ghép mới hoặc các từ ghép có thể viết liền hoặc tách rời, quy tắc có thể linh hoạt và khác nhau giữa các nhà xuất bản hoặc phong cách viết (ví dụ: “email” hoặc “e-mail”). Tuy nhiên, các quy tắc cơ bản và phổ biến vẫn cần được tuân thủ.

Dấu gạch nối là một phần không thể thiếu trong ngữ pháp tiếng Anh, giúp tạo sự rõ ràng và chính xác cho văn bản. Hy vọng qua bài viết này, bạn đã nắm vững hơn về cách sử dụng dấu gạch nối và tự tin áp dụng vào các bài viết tiếng Anh của mình, đặc biệt là trong các kỳ thi quan trọng như IELTS. Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về các khía cạnh khác của ngữ pháp tiếng Anh, hãy tiếp tục theo dõi các bài viết hữu ích từ Anh ngữ Oxford.